طراحی سیستم بازاریابی
طراحی سیستم بازاریابی باید بر اساس میزان رشد کسب و کار و توانایی خدمات رسانیتان باشد. این اولین نکتهی مهمی است که در نظر داشته باشید. قبل از پرداختن به اصل موضوع که بازاریابی است، نگاهی گذرا به تفاوت بازاریابی و فروش میکنم.
تفاوت بازاریابی و فروش
بازاریابی و فروش مکمل یکدیگرند که یک با هم یک تفاوت عمده دارند.
بازاریابی مانند اتوبانی است که هیچ ماشینی در آن تردد نمیکند. به عبارتی دیگر بیزینسی است که مشتری ندارد. در این شرایط بازاریابی باید به سراغ جذب مشتری و ایجاد ترافیک برود و اتوبان بی تردد خود را پر از ماشین کند.
فروش اتوبانی ست که ماشینها در آن تردد دارند و باید متقاعد شوند تا از محصولات و خدمات ما استفاده کنند.
بیزینس خود را بررسی و نتیجه گیری کنید که:
- آیا کسب و کار من مشتری دارد و فروش صورت نمیگیرد؟
- یا بیزینس من خلوت است و مشتری در آن رفت و آمد ندارد؟
این مقاله برای افرادی است که بیزینسی خلوت دارند. اگر جز موزد اول هستید و ترافیک در کسب و کار شما هست ولی فروشی اتفاق نمیافتد، به طراحی سیستم فروش احتیاج دارید و باید مقالهی طراحی سیستم فروش و پیاده سازی آن را مطالعه کنید.
نگاهی اجمالی به مدلهای طراحی سیستم بازاریابی
1- جذب مشتری
در این نوع سیستمها اصلا مهم نیست که فروشی اتفاق بیفتد فقط هدف جذب مشتری و معرفی بیزینس است. مثل ما که در صفحه اینستاگرام کسب آرام فقط به دنبال جذب فالوور هستیم و فعلا قصد فروش نداریم. یا نمایشگاههای بینالمللی که در سراسر دنیا مرسوم است.
2- فروش به مشتری
سیستمهای فروشی وجود دارد که مستقیم به مشتری فروخته میشود و متقاعد سازی وجود ندارد. مثل آنلاین شاپها.
3- اعتمادسازی
این مدل، سیستمی است که فقط اعتمادسازی میکند. مثل: بیلبوردهای خیابانی، سایتهای برخی از کسب و کارها که فقط معرفی خودشان است و فروشی در آن اتفاق نمیافتد. یا دفاتر برخی از کسب و کارها که فروشی در آن دفاتر انجام نمیگیرد.
طراحی سیستم بازاریابی برای جذب مشتری
برای طراحی سیستم بازاریابی جذب مشتری شاخصهایی وجود داد که لزوما باید رعایت شوند. این شاخصهها عبارتند از:
- دوره زمانی بازاریابی
- هزینه مشخص
- گرفتن اطلاعات
- ارزیابی عملکرد
- قدم مؤثر
دوره زمانی بازاریابی
باید قبل از اجرای بازاریابی مشخص کنید که قرار است برای چند روز یا چند ماه یا چند سال سیستم جذب مشتری جدید داشته باشید.مثلا:
- در یک برهه 6 ماهه هر روز تبلیغات پیامکی داشته باشید؛
- هر روز در یک منطقه جغرافیایی مشخص شده تراکت پخش کنید؛
- هر روز تبلیغات از طریق ایمیل داشته باشید؛
هزینه مشخص
برای بازاریابی هزینه مشخص در نظر بگیرید. مشخص کنید که 100 هزارتومان، 1 میلیون تومان، 10 میلیون تومان، یک میلیاردتومان و…
بعضی از کسب و کارها در روزهای مشخصی از سال تبلیغ میکنند و برای آن زمان مشخص یک هزینهی مشخص هم در نظر میگیرند. مثلا: در 3 روز اول هر ماه 500 هزارتومان هزینه تبلیغ پیامکی میکند.
بعضی کسب و کارها هزینهی زیادی برای تبلیغات خود در نظر میگیرند مثل برند عالیس یا فرش ایرانیان.
گرفتن اطلاعات اشخاص
سیستم زمانی اتفاق میافتد که شما اطلاعات شخص را داشته باشید.
فرض کنید برای شرکت در یک نمایشگاه از ماهها قبل برنامهریزی کردهاید، بروشور تهیه کردهاید، غرفه شیک و جذابی طراحی کردهاید. افراد به سمت غرفه شما جذب میشوند و شما به آنها فقط بروشور میدهید، احتمال زیادی وجود دارد که بروشور شما را گم کنند.
با این تفاسیر لازم است که اطلاعات افراد را ثبت کنید و در crm خود یا در یک دفترچه ثبت کنید و با آنها تماس بگیرید.
ارزیابی عملکرد
سیستم بازاریابیای که طراحی کردهاید و برای آن هزینه کردهاید و زمان گذاشتهاید را ارزیابی کنید. مثلا از مشتریهای خود نظرسنجی کنید که از چه طریقی با کسب و کار شما آشنا شدهاند.
با این کار متوجه خواهید شد که مثلا از تبلیغی که از طریق پیامک یا پخش تراکت داشتهاید، چقدر نتیجه گرفته اید؟
یکی از راههای مؤثر برای ارزیابی عملکرد، محاسبهی نرخ بازگشت سرمایه یا ROI میباشد. نرخ بازگشت سرمایه به بیان ساده سود حاصل از سرمایهگذاری نسبت به کل هزینه پرداختی است. بر این اساس نرخ بازگشت سرمایه را به شکل زیر محاسبه میکنند:
نرخ بازگشت سرمایه یکی از شاخصهای کلیدی عملکرد است که میزان موفقیت یک کمپین تبلیغاتی را نشان میدهد. در تبلیغات خود باید به دنبال کسب سرمایهی مثبت باشید. به شیوهای برای تبلیغات هزینه کنید که بر اساس فرمول بالا به سود دست یابید.
گاهی اوقات بازگشت سرمایه در آینده اتفاق میافتد. من چند سال پیش در شهر داراب سمیناری برگزار کردم و تقریبا 4 میلیون هزینه شد. در این سمینار به دلیلی که کارتخوانهای ما درست عمل نکردند، بازگشت سرمایهی مثبت نداشتیم ولی در حال حاضر بعد از گذشت 3 سال حاصل آن سمینار جذب مراجع برای بیزینس کوچینگ شده است و سود چند برابری به دست آوردم.
هر چقدر تبلیغات انجام دهید مسلما برند شما بیشتر شناخته میشود؛ ولی لازم است به این نکته توجه کنید که اگر نرخ بازگشت سرمایهی شما منفی باشد، بیزینستان ورشکست خواهد شد.
حال اگر نرخ بازگشت سرمایهی شما صفر باشد، یعنی نه سود کرده باشید و نه ضرر. به عبارتی دیگر هزینهای که کردهاید را فقط به دست میآورید. این نرخ سرمایه صفر در آینده میتوان تبدیل به مثبت شود.
مزایای بازگشت سرمایه
- سنجش کیفیت و میزان خروجی و سود حاصل در ازای هزینه و سرمایهگذاری انجام شده؛
- ارزیابی عملکرد تیم بازاریابی؛
- بررسی میزان ظرفیت برنامههای بازاریابی برای بازگشت سرمایه در کوتاه یا بلند مدت؛
- سنجش عملکرد پلنهای مختلف بازاریابی و نحوه تعامل مشتریان و مخاطبان؛
- ارائه محصولات جدید متناسب با سیاستهای درآمدی و سودآوری کسب و کار؛
قدم مؤثر
بعد از اینکه اطلاعات افراد را از طرق مختلف به دست آوردید، باید دعوت به اقدام داشته باشید و آنها را به سمت قیف فروش هدایت کنید.
به آنها پیشنهاد جذاب دهید. یک هدیه کوچک به آنها بدهید. با این هدیه به آنها حس خوب منتقل میکنید و احتمال فروش را بالا میبرید.
گاو بنفش
در این 5 مرحله که گفته شد، اعلام کردیم که «من هستم». وقتی با تبلیغات و بازاریابی اعلام کردید که من هستم باید چیزی برای ارائه دادن داشته باشید تا مشتریان جدید را بتوانید جذب کنید.
در مرحله بعد باید به این بپردازید که مزیت رقابتیتان چیست؟ مزیت رقابتی این نیست که بگویید:
- کیفیت محصولات من بالاست؛
- خدمات پس از فروش خیلی خوبی دارم؛
- اجناس مغازه من کامل است؛
این موارد را نمیتوان مزیت رقابتی برشمرد، چرا که اغلب بیزینسها نیز همین گونه هستند.
فرض کنید در جاده در حال حرکت هستید. بین راه گلهای از گاو را میبیند که میان آن گاوها یک گاو بنفش وجود دارد. مسلما توجه شما را جذب میکند و دوست دارید از نزدیک آن را ببینید.
مزیت رقابتی شما هم باید مانند این گاو بنفش باشد. باید مزیت رقابتی متفاوتی از دیگر بیزینسهای مشابه، داشته باشید. تفاوتی که باعث شود شما در ذهن مشتری ماندگار شوید و او را ترغیب کند میان انتخابهای بیشمار بازار، دست روی خدمات یا کالای شما بگذارد. شما باید چیزی به مخاطبتان بدهید که بقیه ندادهاند، مانند اسنپ. مزیت رقابتی اسنپ با تاکسی تلفنیها، مانند گاو بنفش عمل کرد.
کتاب گاو بنفش نوشتهی ست گادین است.او معتقد است در دورانی به سر میبریم که برای موفقیت در یک کسب و کار، تبلیغات کافی نیست؛ بلکه شما باید یک تفاوت جدی با بقیه رقیبانتان داشته باشید. باید تصمیم بگیرید در کانون توجه باشید و موفق شوید یا کنار بایستید و شکست بخورید. او در اینباره گفته است:«مطمئنترین راه برای شکست، خسته کننده بودن است. تنها شانس شما برای موفقیت متمایز بودن است.»
مدلهای پیشنهادی طراحی سیستم بازاریابی در انواع کسب و کارها
طراحی سیستم بازاریابی در یک فروشگاه فرش
تبادل
یکی از بهترین مدلها تبادل است. به این شیوه که ابتدا بررسی کنید، چه افرادی به دنبال خرید فرش هستند. مثلا:
- افرادی که تازه خانه خریدهاند.
- افرادی که قصد خرید جهیزیه دارند.
در مرحله بعد باید بررسی کنید که این افراد را کجا میتوان پیدا کرد؟
- در مغازههای لوازم خانگی، لوستر فروشی، کابینت سازی و…
- مشاور املاکها
- شرکتهای طراحی دکوراسیون
- و…
در مرحلهی بعد به سراغ این نوع کسب و کارها بروید و کارت ویزیت یا بروشور خود را به آنها بدهید و کارت ویزیت آن مغازهها را هم بگیرید و مشتریان خود را به هم ارجاع دهید. حتی میتوانید به آها در ازای هر مشتری 5 الی 10 درصد پورسانت بدهید.
تراکت
در تراکتهایی که طراحی میکنید از متنهای کلیشهای بپرهیزید. مثلا در تراکت خود ننویسید:
فرش سرای X آماده خدمت رسانی به همشهریان محترم است!
مزیتهای خود را در تراکت بنویسد. مثلا:
- دارای طراحان دکوراسیون داخلی که فرش متناسب با خانه شما را پیشنهاد کنند.
- همراه با مشاوره تلفنی برای راهنمایی افرادی که دوست ندارند از منزل خارج شوند یا مسافت طولانی را باید طی کنند.
- اگر تا روز X خرید کنید 10 درصد تخفیف به شما تعلق میگیرد.
- ارسال چند نمونه فرش برای پهن کردن در منزل و انتخاب نهایی فرش مورد علاقهتان.
معرفی از طریق مشتری
بازاریابی از طریق مشتری تقریبا مرسوم شده است. به این شکل با معرفی هر مشتری چند درصد تخفیف به او بدهید. یا به او بگویید با معرفی هر مشتری 30 هزارتومان کیف پولتان شارژ میشود که میتوانید به صورت نقد دریافت کنید؛ یا پادری بخرید آن هم باز با تخفیف.
حتی میتوانید بگویید 10 درصد هم تخفیف به مشتریای که معرفی کردهاید، تعلق میگیرد.
نمونه جذب در شرکت پخش زرین عسل
من در شرکت پخشم با توجه به اینکه بازاریاب از «نه» مشتری میترسد، ابتدا مشخص میکنم که هر بازاریاب چه تعداد مشتری دارد و بعد به آنها میگویم به ازای هر مشتری جدید 100 هزار تومان به شما جایزه میدهم.
و برای تکمیل این نوع جذب مشتری، به آن مغازهداری که برای اولین بار از من خرید میکند یه کارتن کیک اشانتیون میدهم. یا به جای 3 درصد تخفیف نقدی 5 درصد تخفیف میدهم.
کاملا واضح است که من اینجا یک سیستم بازاریابی طراحی کرده ام و بر اساس آن مشتری جذب میکنم.
طراحی سیستم بازاریابی در واحد تولیدی
بعضی از واحدهای تولیدی هستند که علاوه بر فروش حضوری در فروشگاهها، سایتی را نیز طراحی کردهاند که در آنجا هم فروش دارند. مانند محصولات ایپکا که ابزار آلات مهارت و خلاقیت برای کودکان تولید میکند.
این واحد تولیدی در بسته بندیهای محصولات خود یک بروشور راهنما گذاشته است و در این بروشور علاوه بر راهنماییهای لازم، درج کرده است که در صورت کم آوردن چوب میتوانید از طریق سایت سفارش دهید.
واحدهای تولیدی دیگری نیز هستند که سایتشان فقط معرف آنهاست. مانند برند آجیکس که محصولاتی مانند پسته دارد.
من چند سال پیش با محصولات آنها آشنا شدم و به دنبال پیدا کردن راه ارتباطی با آنها بودم. این برند فقط یک سایت معمولی داشت که من توانستم راه تماس با آنها را به دست بیاورم و بعد از ارتباط با آنها اتفاقات بزرگی افتاد. از جمله اینکه من الان مشاور آنها هستم و به عنوان یک بازو به همراه مدیران آن مجموعه در حال رشد دادن برند آجیکس هستیم.
با این تفاسیر پیشنهاد میکنم حتما سایتی برای خود طراحی کنید. چه سایت معمولی که فقط معرف شما باشد چه سایتی که در آن محصولات خود را نیز بفروشید.
طراحی سیستم بازاریابی در شرکتهای خدماتی: بیمه
برای بازرایابی در این سیستم و جذب مشتری جدید ابتدا لازم است مدیران را پیدا کنید. اغلب بیمهها تمرکز خود را بر روی بیمهی عمر گذاشتهاند. فقط کافیست به جای تمرکز بر روی بیمهی عمر، بیمه مسئولیت را جایگزین کنید. تقریبا 70 درصد مدیران کسب و کارهای کوچک اطلاعی از بیمه مسئولیت ندارند.
یا به افرادی که مدرس کسب و کار هستند، پیشنهاد دهید که در سمینارهای خود، بیمه مسئولیت را به مدیران توصیه کنند و تراکتهای شما را نیز پخش کنند، همچنین در برنامه خود بگنجانید که افرادی که بیمه مسئولیت را خریداری میکنند، تخفیف خاصی به آنها تعلق گیرد.
طراحی سیستم بازاریابی خدمات ساختمانی
ممکن است شغل شما خدمات ساختمانی مانند نصب و تعمیر وسایل خانگی مثل: پکیج، لباسشویی، آبگرمکن و… باشد.
یکی از بهترین کارها برای بازاریابی، گذاشتن اطلاعات و راه ارتباطی خود به شکل برچسب بر روی دستگاهها میباشد. با این روش وقتی دستگاهی در منزل نیاز به تعمیر داشته باشد، صاحب خانه اول با شمارهی روی دستگاه تماس میگیرد.
راه دیگر این است که اطلاعات مشتریهای خود را ثبت کنید و به آنها خدمات دهید. مثلا ممکن است دستگاه تصفیه آبی را 6 ماه پیش نصب کرده باشید. با آن مشتری تماس بگیرید و بگویید بعد از 6 ماه باید فیلتر تصفیه آب شما تعویض شود.
راه سوم ارتباط با نگهبان ساختمانهاست. به این شیوه که به نگهبانان ساختمان بگویید که هر ساختمانی نیاز به تعمیرات داشت تراکت شما را به او بدهد و به ازای هر مشتری 5 درصد پورسانت بگیرد.
راه چهارم دادن خدمات رایگان برای بار اول: مثال واقعی از فروش نرم افزار حسابداری
حدود 3 سال پیش یک شرکت نرم افزار در همایش انجمن پخش استان فارس جنوب، فضایی را اجاره کرد و به افرادی که در آن همایش حضور داشتند، 2 ساعت مشاوره رایگان داد و نرم افزار خود را رونمایی کرد. خب نتیجه این خدمت رایگان خریداری من به مبلغ 50 میلیون تومان از این نرم افزار شد.
مزیت رقابتی این نرم افزار خیلی حرفهای با نرم افزارهای حسابدرای دیگر، گزارش بازاریابیست که میدهد؛ به این شکل که گزارش میدهد مثلا در شهر x چند مشتری داری یا چه مقدرا فروش صورت گرفته است.
این گزارش برای من بسیار کاربردی ست. به همین دلیل این مزیت به همراه مزیتهای دیگر، این سیسستم را برای من به سیستم ثروت ساز تبدیل کرده است.
اشتباه بزرگ این شرکت این بود که از 200 نفری که در جلسات مشاوره حضور داشتند اطلاعات نگرفتند که بتوانند مجدد پیگیری کنند و این تبدیل شد به یک سیستم ناقص ثروت ساز.
طراحی سیستم بازاریابی مدلینگ
مراحل سیستم بازاریابی این مجموعه:
- پیشنهاد بدون ریسک
- پیشنهاد رد نشدنی برای خرید عکسها
- زمان محدود
- منفعت نیرو
برای درک مراحل بالا به مثال زیر توجه کنید:
من و خانوادهام برای خرید، به مجتمع تجاری زیتون در شیراز رفته بودیم. هنگام پایین آمدن از پلهها یک خانم ما را صدا زد و گفت پسر بچههای شما خیلی جذاب هستند، اگر اجازه دهید چند تا عکس از آنها بگیریم و اگر تأیید شدند به عنوان مدل در مجموعه ما همکاری کنند. مسلما برای هر پدر و مادری هم جذاب است که از زیبایی و جذابیت فرزندانشان بشنوند.
پیشنهاد آنها یک پیشنهاد بدون ریسک بود.
این مجموعه از طریق پیامک، ایمیل، اینستاگرام یا همایش تبلیغات انجام ندادند. بلکه به صورت حضوری مثلا به 20 خانواده پیشنهاد میدهند. اینجا قیف بازاریابی شکل میگیرد.
بعد از جذب افراد و گرفتن عکس که حدودا 100 عکس میگرفتند. یک پیشنهاد رد نشدنی دادند. که با خرید یک عکس، یک عکس دیگر به صورت رایگان دریافت کنید.
علاوه بر این پیشنهاد رد نشدنی، زمان را نیز محدود کردند. آنها گفتند برای چاپ عکسها فقط امشب وقت دارید، به این دلیل که تعداد عکسها زیاد است و عکسها را نمیتوانیم آرشیو کنیم.
نیروهای این مجموعه نیز بسیار پرانرژی و باانگیزه بودند چرا که منفعتی برای آنها داشت. احتمالا برای هر جذب درصد میگرفتند.
این یک سیستم بازاریابی کامل بود، بر خلاف مثال قبل (سیستم بازاریابی شرکت نرم افزار حسابداری) که یک سیستم بازاریابی ناقص را نشان داد.
مراحل جذب مشتری در سیستم مدلینگ
- تبلیغات (باید نشادن دهید که هستید)
- پیشنهاد بدون ریسک
- گرفتن اطلاعات مشتری
- پیشنهاد رد نشدنی
طراحی سیستم بازاریابی در تاکسی تلفنی
در این سیستم ابتدا نقطه درد مسافران را پیدا کنید. یکی از مشکلاتی که در سرویسهای مثل اسنپ و تبسی و … وجود دارد، پایین بودن امنیت و زمانبر بودن پیگیری شکایتها و رونند بوروکراسی است.
مثلا من برای ارسال یک چک از اسنپ استفاده نمیکنم، بلکه ترجیح میدهم از آژانس تلفنی محله استفاده کنم.
امنیت نقطه درد مردم است پس در تراکتهای خود به آن اشاره کنید. همچنین به 24 ساعته در دسترس بودن میتوانید اشاره کنید. چرا که بعضی اوقات در شرایطی خاص و ساعاتی خاص اسنپ گیر نمیآید یا سخت گیر میآید.
پیشنهاد رد نشدنی با زمان محدود را در نظر بگیرید. پیشنهاد رد نشدنی در این سیستم یک سفر رایگان است. مثلا یک سفر رایگان تا 15 هزارتومان از الان به مدت 10 روز.
این سفر رایگان باعث میشود افراد وارد قیف بازاریابی شما شوند و در ادامه با خدمات خوب و داشتن نظم میتوانید مشتریان را به سمت خود جذب کنید.
زمانی که مشتری دارید ولی رقبا شما را اذیت میکنند
گاهی رقبا قیمت را کمتر میکنند یا پشت برند شما بدگویی میکنند. در این شرایط باید چه کاری انجام داد؟
در این شرایط باید اعتماد سازی کرد و مزیت رقابتی ایجاد کرد.
مثلا هتل شاپور در داراب یک پیج اینستاگرام دارد که در این پیج در مورد قیمت کالاها صحبت میکند. مثلا یک ماهی را از زمان خرید تا طبخ بررسی میکند و قیمت نهایی آن با در نظر گرفتن دور ریزهای ماهی محاسبه میکند. همچنین از فضای آشپزخانه و نظر مشتریها فیلم میگیرد و منتشر میکند.
مزیت رقابتی و گاو بنفش این هتل بیرون بر 24 ساعته بودنش است.
چه تعدادی رستوران وجود دارد که میتوانید هر ساعتی که دلتان خواست از آنجا غذا سفارش دهید.
سیستم خودت را بساز
هر کسب و کاری برای طراحی سیستم بازاریابی خود باید استراتژی خاصی و مخصوص به خود را بچیند.
دو برند شکلات محمد ساعدی نیا و فرمند را در نظر بگیرید.
برند محمد ساعدی نیا:
- در یک مجتمع بین راهی به اسم مهروماه که یک مجتمع با کیفیت محسوب میشود، شکلات و سوهان خود را در همان جا تولید و عرضه میکند.
- این برند به نمایش میگذارد یک شعبه در پالادیوم و حتی یک شعبه در خارج از کشور در آلمان دارد.
- این برند سیستمی ندارد که در فروشگاههای مختلف کالایش را بفروشد بلکه از طریق سایت محصولاتش را به فروش میرساند.
- شکلاتهای این برند به شکل آچار، میخ، چکش و… که بسیار جذاب است. نمونههایی از این شکلاتها را در عکس زیر میبینید.
در مقابل این برند، برند فرمند است.
برند فرمند:
- فروش آنلاین بسیار کمی دارند.
- بیشترین فروش آن از طریق فروشگاههای معتبر سراسر کشور است.
- این برند سیستم فروش و مدیریت فروش و بازاریابی دارد. از طریق شرکت پخش تحویل سوپر مارکت، قنادی و آجیل فروشی میشود و مردم از این طریق تهیه میکنند.
مشاهده کردید که استراتژی این دو برند چقدر با هم متفاوت است ولی هر دو درآمد و سودآوری بسیار خوب خود را دارند.
فقط شروع کنید
بهانه نیاورید. حتما بازاریابی خود را شروع کنید. حتی با پخش 1000 تراکت یا پیامک یا بازاریابی حضوری. همین شرایطی که الان دارید برای شروع عالیست. هیچ گاه شرایط ایدهآل از راه نخواهد رسید.
- حتما در کار خود استمرار داشته باشید.
- برای شروع از کمترین هزینه اقدام کنید.
از فرمول درصدی استفاده کنید. هر مقدار درآمد داشتید یک درصد آن را هزینه تبلیغات کنید. مثلا اگر ده میلیون درآمد دارید 1 میلیون و اگر 100 میلیون درآمد دارید، 1 میلیون را هزینهی تبلیغات کنید.
نظر شما چیه؟